Το DNA και η Καταγωγή των Σύγχρονων Τούρκων

“Είναι οι Τούρκοι Μογγόλοι ή Έλληνες;” Ερώτηση που έχει αναδυθεί τα τελευταία χρόνια καθώς αρκετοί Τούρκοι κάνουν τεστ DNA. Παρ’ όλο που τα τεστ αυτά δεν είναι ιδιαίτερα ακριβή, δεν εμφανίζουν σχεδόν καθόλου DNA από την Κεντρική Ασία και τη Μογγολία. Αίφνης λοιπόν αναρωτιώμαστε: πόσο Τουρκικοί (Turkic) είναι οι Τούρκοι; Πόση γενετική συνάφεια έχουν με τους πληθυσμούς που πρώτοι εκείνοι μίλησαν την πρωτο-Τούρκικη γλώσσα και κατέκτησαν την Κεντρική Ασία; Όλοι οι Τουρκόφωνοι λαοί, οι οποίοι μιλούν μια τουρκική -Turkic- διάλεκτο, υποστηρίζουν πως προέρχονται από αυτόν τον πρωτο-Τουρκικό λαό, μιας και ένα σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας τους, και κυρίως της εθνικής τους ταυτότητας, προέρχεται αυτό εκεί, ειδικά στην Κεντρική Ασία.

Κάπου εδώ έρχονται και οι γενετικές και αρχαιογενετικές έρευνες, με εμπεριστατωμένες μετρήσεις της βιολογικής πραγματικότητας  που δεν πα να κοπανιέσαι και ν’ αφρίζεις απ’ το κακό σου, δεν παύουν να ισχύουν. Έρχονται λοιπόν και δείχνουν λίγο Κεντροασιατικό (Central Asian) DNA στους γείτονές μας... πολύ λίγο. Αρχινά αναβρασμός, ουλάν, αμάν αμάν, τι ‘ν’ τούτο που μας βρήκε κ.ο.κ. Εντάξει προφανώς δεν έγινε κάτι τέτοιο, όμως για αρκετό κόσμο αποτέλεσε έκπληξη. Ενώ είναι εμαφανές πως οι Τούρκοι (αλλά και διάφοροι Κεντροασιατικοί πληθυσμοί όπως οι Τουρκομάνοι/Turkmens) δεν είναι Ασιάτες ενώ άλλοι είναι (π.χ. Καζάκοι/Kazakhs), το ποσοστό Ασιατικού ή Central Asian DNA που μάντευαν σχεδόν όλοι πως είχαν οι Τούρκοι ήταν μεταξύ 30 και 40%. Επειδή μάλιστα θεωρείτο πως οι πρωτο-Τούρκοι οι ίδιοι δεν ήταν 100% Ασιάτες αλλά κάπου 40-60%, όπως είναι διάφοροι άνθρωποι στο Ουζμπεκιστάν σήμερα για παράδειγμα, το υποτιθέμενο 30-40% Ασιατικό DNA στους σημερινούς Τούρκους εικαζόταν πως καθρεφτίζει 50-80% Turkic DNA.

Η πιο πιθανή περιοχή στην οποία εμφανίστηκε η Τουρκική (Turkic) κουλτούρα εντοπίζεται στην Ανατολικη Μογγολία ή Βορειοανατολική Κίνα. Η αρχαιολογία και η γλωσσολογία όμως δεν αναλύουν DNA, οπότε δεν ξέραμε τη γενετική σύσταση των ανθρώπων αυτής της κουλτούρας. Τουλάχιστον όχι μέχρι πρόσφατα.

Οι πρώτες έρευνες που το μέτρησαν αυτό έδειξαν 3-30% συγγένεια των σύγχρονων Τούρκων με τους σύγχρονους Κεντροασιατικούς πληθυσμούς, οι οποίοι και μέχρι τότε θεωρούνταν απόγονοι των πρωτο-Τούρκων (Turkics) χωρίς ιδιαίτερη διαφοροποίηση στο DNA τους. Λίγο αργότερα αναλύθηκαν και κάποια αρχαία δείγματα συνδεδεμένα με την Τουρκική (Turkic) γλώσσα και κουλτούρα, και συγκρίθηκαν με σύγχρονους πληθυσμούς. Αποτέλεσμα: 66% στο Καζακστάν, 0-15% στην Τουρκία. Και τα αρχαία δείγματα δεν είχαν 100% Ασιατικό DNA αλλά κάπου στο 80-90%, πράγματα που σημαίνει πως το συνολικό Ασιατικό DNA στους Τούρκους είναι κάπου 12-13% το πολύ. Αυτό το αποτέλεσμα συμβαδίζει με όλες τις έρευνες που είχαν γίνει μέχρι τότε, και έβρισκαν κάπου 10-20% Central Asian DNA στους Τούρκους, χρησιμοποιόντας δείγματα από τη βόρεια Κεντρική Ασία (που έχει περισσότερο Turkic DNA).

Ας δούμε και τις γενετικές έρευνες όπου οι Τούρκοι έχουν ελάχιστο DNA από την Κεντρική Ασία (και άρα ακόμα λιγότερο από την Ανατολική Ασία, απ' όπου κατάγονταν και οι πραγματικοί, πρώτοι Τούρκοι/Turkics):

Και ένας γενετικός χάρτης PCA. Αυτοί οι χάρτες κανονικά είναι τρισδιάστατοι και όχι δισδιάστατοι όπως παρουσιάζονται (με τη μία διάσταση να λείπει). Επίσης δεν είναι πολύ ακριβείς, στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση επιβεβαιώνουν αυτά που όλες οι άλλες -πολύ πιο ακριβείς- μέθοδοι βρήκαν:

 

Βλέπουμε λοιπόν πως οι σύγχρονοι Τούρκοι δεν έχουν καμία σχέση με Κεντροασιάτες και Ασιάτες γενικότερα, έχουν ελάχιστο DNA από την Κεντρική Ασία και την Ασία γενικότερα, και αποτελούν έναν Μεσογειακό-Ιρανικό λαό, είτε σχεδόν εντελώς Μεσογειακό είτε περίπου 50-50.

Έρευνα όμως που να εξετάζει απευθείας δείγματα από την εποχή των πρώιμων Τούρκων, των proto-Turkics, δεν υπήρχε. Τουλάχιστον όχι μέχρι τώρα. Από τον Yang et al 2023 εξετάστηκε το DNA της Ασίνα, πριγκίπισσας των Gokturk οι οποίοι θεωρούνται και οι πρώτοι Τούρκοι. Βρέθηκε για πρώτη φορά DNA από την πρώιμη Turkic αριστοκρατία δηλαδή, που ηγούταν της Τουρκικής κουλτούρας και γλώσσας. Αποτέλεσμα: 98% βορειανατολικό Ασιατικό DNA. Για σύγκριση, οι σύγχρονοι Μογγόλοι έχουν 80% Ασιατικό DNA (κάπου 55% Turkic βορειανατολικό σαν της Ashina και 25% ανατολικό από τη Νεολιθική Κίνα από το 2200-1800 BCE).

Συγκρίνοντας το Turkic DNA με διάφορους σύγχρονους τουρκόφωνους πληθυσμους βλέπουμε πως οι σύγχρονοι Τούρκοι έχουν με το ζόρι 2% μέσο όρο Turkic DNA, πράγμα που σημαίνει πως οι μισοί Τούρκοι έχουν 0% Turkic DNA και οι άλλοι μισοί κάπου 4-5% Turkic DNA, με ελάχιστους να έχουν 15-30% (π.χ. οι Γιουρούκοι/Yoruks, οι οποίοι αποτελούνται ιστορικά από κοινότητες Τουρκομάνων που μετακινήθηκαν από την Κεντρική Ασία στην Ανατολία και στην ουσία αποτελούν μετανάστες). Συνολικά έχουν 4-5% Ασιατικό DNA (Turkic+East Asian), λογικό μιας και οι πρόγονοι των Οθωμανών και ο στρατός τους είχαν απορροφήσει αρκετούς πληθυσμούς από την Κεντρική Ασία, όπου εκείνην την περίοδο υπήρχε Turkic DNA και East Asian DNA μαζί, όπως φαίνεται και στον πρώτο χάρτη του Yang et al 2023. Συνεπώς οι μισοί Τούρκοι έχουν 0-1% Ασιατικό DNA και οι άλλοι μισοί κάπου 6-7%. Συνολικά αυτά δείχνουν 1-2% και 12-14% Central Asian DNA (το οποίο ήταν κατά 50% Ασιατικό, χοντρικά 25% Turkic και 25% East Asian), με το υπόλοιπο να είναι ως επι το πλείστον Ιρανικό. Βλέπουμε λοιπόν πως με μέσο όρο 8-10% Central Asian DNA, οι σημερινοί Τούρκοι είναι 90% (και βάλε) ντόπιοι Ανατόλιοι και Μικρασιάτες Έλληνες, άντε το πολύ-πολύ και με κάποιο επιπρόσθετο Ιρανικό DNA.

 

Το πιο αστείο είναι πως υπάρχουν πολλοί Ευρωπαίοι οι οποίοι έχουν περισσότερο Ασιατικό DNA απ' ότι οι Τούρκοι.

Επιπροσθέτως, άλλοι Τουρκόφωνοι λαοί όπως οι Αζέροι έχουν 4-5% East Asian DNA (αλλά 0% Turkic), ενώ οι Γκαγκαούζοι 0% Turkic και 0% East Asian. Ακόμα και οι Τουρκομάνοι/Turkmens έχουν γύρω στο 37-38% Turkic+East Asian DNA, κάτι που αντιβαίνει την εθνική τους ταυτότητα η οποία υποστηρίζει πως αποτελούν γνήσιους απόγονους των Turkic πληθυσμών. Άλλες έρευνες έχουν βρει ακόμα χαμηλότερο Turkic στους Τουρκομάνους (μέσο όρο 22%), και 0% East Asian.

Παράλληλα βλέπουμε πως διάφοροι αρχαίοι και μεσαιωνικοί πληθυσμοί στις περιοχές που ήταν κοντά και γύρω από τον πρώτο Τουρκικό λαό, ήταν και εκείνοι λίγο-πολύ εντελώς Ασιάτες:

 

Η γενετική σύσταση των σύγχρονων Τούρκων φαίνεται να είναι σχεδόν ολόιδα με των σύγχρονων Ιρανών και Αζέρων, κάτι που φαίνεται στην αρχική εικόνα. Εδώ να σημειωθεί πως το DNA των Ιρανών είναι πολύ παρόμοιο με το αρχαίο DNA του Χαλκολιθικού Ιράν (περίπου 4000 BCE). Το DNA των σημερινών Τούρκων είναι παρόμοιο (αλλά όχι ίδιο) με αυτό το αρχαίο DNA. Αν οι Τούρκοι είχαν άνω του ελαχίστου Ασιατικό DNA, αυτό δε θα συνέβαινε. Και όμως συμβαίνει, καθώς οι Τούρκοι έχουν ελάχιστο έως καθόλου Turkic/Ασιατικό DNA.

Γενετικά, οι Τούρκοι συγκαταλέγονται στους Μεσογειακούς λαούς και τους λαούς της Εγγύς Ανατολής, κάτι που λίγο-πολύ ήδη μαντεύαμε μιας και η γενετική απόσταση/ομοιότητα μεταξύ Ελλήνων και σύγχρονων Τούρκων είναι ίδια με τη γενετική απόσταση των Ελλήνων και των Ισπανών ή των Ρουμάνων, σχεδόν 2 φορές μικρότερη από την απόσταση Ελλήνων και Πολωνών, Σκοτσέζων, και 3+ φορές μικρότερη από την απόσταση μεταξύ Ελλήνων-Νορβηγών και Ελλήνων-Λιθουανών. Σε άλλες έρευνες η γενετική ομοιότητα μεταξύ Ελλήνων και σύγχρονων Τούρκων είναι μικρότερη ακόμα και από την απόσταση μεταξύ Ελλήνων και Ρουμάνων! (Παράλληλα βλέπουμε και το ότι οι σύγχρονοι τούρκοι είναι αρκετά παρόμοιοι και με τους σύγχρονους Αρμένιους και Λιβανέζους. Κατά μία έννοια οι σύγχρονοι Τούρκοι είναι κάτι ενδιάμεσο μεταξύ Ελληνο-Ιταλών και κλασσικών Μεσανατολιτών όπως οι Λιβανέζοι.)

Το Turkic/Ασιατικό DNA είναι τόσο απειροελάχιστο στους Τούρκους, που το DNA τους μπορεί να υπολογιστεί χωρίς να χρειαστεί να συμπεριληφθεί κάποιος Ασιατικός πληθυσμός στις πηγές!

Συμπέρασμα: Οι σύγχρονοι Τούρκοι δεν έχουν απολύτως καμία σχέση με Μογγόλους ή ακόμα και Κεντροασιάτες. Αποτελούν έναν τυπικό Μεσογειακό πληθυσμό της Ανατολικής Μεσογείου, με μερικούς από αυτούς να έχουν μικρή (10-20%) ή μεγάλη (>40%) Ιρανική επιρροή.

Κλείνοντας, μπορούμε να δούμε πως οι σύγχρονοι Τούρκοι είναι αρκετά κοντινοί (από άποψη παρόμοιου DNA, δηλαδή γενετικής απόστασης) με τους Μινωίτες και τους Μυκηναίους, καθώς και με την Ανατολία της Εποχής του Χαλκού (Bronze Age). Για την ακριβεία οι σύγχρονοι Τούρκοι είναι αρκετά πιο συγγενικοί με αυτούς τους πληθησμούς απ’ ότι είναι οι Δυτικοευρωπαίοι, Βορειοευρωπαίοι, και Ανατολικοευρωπαίοι!

 

Ας δούμε και μερικά ακόμα πραγματάκια:

Εδώ συγκρίνουμε τη γενετική σύσταση των σύγχρονων Τούρκων χρησιμοποιώντας πολύ βασικές πηγές DNA (που προέρχονται από αρκετά αρχαίους πληθυσμούς), με σκοπό να δούμε πόσο Ασιατικό DNA έχουν. Αυτό αντιπροσωπεύεται από το ροζ συστατικό, και όπως βλέπουμε έχουν ελάχιστο, και ξέρουμε πως μονάχα το μισό από αυτό είναι αυθεντικό Τουρκικό (Turkic)!

Εδώ βλέπουμε τη γενετική ομοιότητα διαφόρων σύγχρονων πληθυσμών με πληθυσμούς της Πρώιμης και Μέσης Εποχής του Χαλκού της Αρμενίας και του Βορειοδυτικού Ιράν (Early Bronze Age, Middle Bronze Age. 3500-1600 BCE). Η γενετική σύσταση των λαών αυτών αποτελούνταν από αρχαίους πληθυσμούς των οποίων το DNA υπήρχε ήδη για χιλιετίες στη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη γενικότερα (κυρίως Anatolia Neolithic και Iran Neolithic/CHG). Όμως δεν είχαν καθόλου Ασιατικό DNA, που σημαίνει πως ένας πληθυσμός με αρκετό Ασιατικό DNA δε θα είχε μεγάλη γενετική ομοιότητα με αυτούς τους λαούς. Και όμως, να που οι σύγχρονοι τούρκοι είναι πολύ παρόμοιοι με αυτούς τους λαούς, πράγμα που θα ήταν αδύνατο εάν οι σύγχρονοι Τούρκοι είχαν αξιοσημείωτη ποσότητα Ασιατικού DNA. Δεν έχουν όμως.

Υ.Γ.: Η πιθανότερη εξήγηση για το (ελάχιστο) Ασιατικό DNA σε ορισμένους σημερινούς Τούρκους, είναι οι Τουρκομάνοι χωριάτες που μετακινήθηκαν κατά τα Οθωμανικά χρόνια στην Ανατολία, και απορροφήθηκαν. Ένα απομεινάρι αυτών των χωρικών είναι πιθανότατα οι Yoruks (Yörükler, Γιουρούκοι) οι οποίοι και έχουν παραπάνω Ασιατικό DNA από τους Τούρκους. Πιθανότατα είναι 50-50 (ή 40-60/60-40) Turkmen+Anatolian Turk, και είναι ένα αποτέλεσμα της απορρόφησης των Τουρκομάνων από τους Τούρκους (που τότε δε λέγονταν καν Τούρκοι) της Ανατολίας. Από εκεί προέρχεται και ο όρος "Τούρκος", εκ του Turkmen, ο οποίος και ήταν βρισιά που χρησιμοποιούσαν οι Οθωμανοί κατά τα Οθωμανικά χρόνια.

Συνεπώς, ένας Τούρκος με π.χ. 3-5% Ασιατικό DNA, είναι Ανατόλιος που φέρει περίπου 15-25% πρόσμιξη με Τουρκομάνους.

ENGLISH SUMMARY:

The first Turks, also referred to as Turkics, were fully Northeast Asian. This is what the analysis on royal Turkic DNA showed. But what about modern Turks? Modern Turks carry little to no ancestry from these people, and are almost entirely native Anatolian Mediterranean with some of them carrying additional Iranian and/or Greek ancestry. In fact they are more genetically similar to many ancient Aegean populations such as Minoans, Mycenaeans and Bronze Age Anatolia than most modern Europeans are. Because of this, modern Turks are genetically closer to modern Greeks than various other North, Western, and Eastern European populations. They are also highly genetically similar to ancient Armenian and Northwestern Iranian populations.

If modern Turks were significantly related to the ancient (true) Turks, this would of course not be possible. This is further corroborated by several other studies that have confirmed the same thing: that modern Turks have limited Central Asian-like ancestry (which is Turkic+East Asian) and even less Turkic ancestry (which is Northeast Asian). Modern Turks have on average 2-3% Turkic DNA and 4-5% Asian DNA (Turkic+East Asian). This is not enough to skew their genetic similarity away from ancient Mediterranean and Middle Eastern populations, which is why they are still highly similar to them, in fact more similar than most modern Europeans are. At the same time they are also highly similar to Armenians, Lebanese, and even Greeks (as can be seen in Kars et al 2021's Fst graph).

Ironically, many modern Europeans carry more Asian ancestry than modern Turks do.

 

P.S.: The most likely explanation for the (almost nonexistent) Asiatic DNA in some modern Turks, are the Turkmen peasants who moved into Anatolia during the Ottoman years. Modern Yoruks (roughly 50-50 Turkmen+modern Turk) are a remnant of the mixing process between them and some Turks (who weren't even called Turks at the time). The term "Turk" was used as an insult during the Ottoman era.

Therefore, a Turk with e.g. 3-5% Asian DNA, is an Anatolian with roughly 15-25% Turkmen admixture.