Το DNA και η καταγωγή των Σκυθών και των Σαρμάτιων

 

Οι Σκύθες (και οι Σαρμάτιοι) ήταν νομαδικός λαός και υπολογίσιμος αντίπαλος τον Περσών, του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και άλλων. Ζούσαν σε μια μεγάλη συνομοσπονδία στην Pontic-Caspian στέππα η οποία έφτανε από τα σύνορα της Κίνας μέχρι και την Ανατολική Ευρώπη.

Συνήθιζαν να μετακινούνται συχνά και να μη μένουν σε ένα μέρος, ενώ ήταν ικανοί τοξότες και πολεμιστές, και δεινοί ιππείς. Είχαν αναπτύξει μεταλλουργία και φημίζονται για τα κοσμήματά τους που, για νομαδικό λαό χωρίς ιδιαίτερα μνημειώδη έργα, ήταν ιδιαίτερο ανεπτυγμένος. Ο τρόπος ζωής τους, ιδιαίτερα ανεπτυγμένος και κατά τα Νιτσεϊκά πρότυπα όπου ανεπτυγμένος στη φύση είναι ένας δυναμικός, μη μαλθακός τρόπος ζωής και η αγάπη για τον αγώνα για επικράτηση, τους επέτρεψε να αναπτύξουν τις ικανότητές τους (αντί απλά να βοσκάνε σανό μαζί με τ' άλογά τους).

 

Για καιρό υπήρχαν διάφορες θεωρίες ως προς την καταγωγή τους. Γενικά επικρατούσε η άποψη πως ήταν ως επί το πλείστον “Ευρωπαϊκός” λαός, ειδικά οι Σαρμάτιοι, και άντε στα πιο Ανατολικά να είχαν και κάποιες Ασιατικές επιρροές. Αργότερα έγιναν κάποιες ανακατασκευές από κρανία της ελίτ των Σκυθών, και πράγματι ειδικά στα Ανατολικά οι Ασιατικές επιρροές είναι εμφανέστατες, ίσως και περισσότερο απ’ ότι θα περίμενε κανείς μέχρι τότε.

Δεν υπήρχε όμως ευρεία εικόνα για το λαό ως σύνολο, για την ακρίβεια κανείς δε γνώριζε αν επρόκειτο για ένα λαό ή 2-3 μαζί. Ειδικά τους Σαρμάτιους τους θεωρούσαν ένα είδος νομάδων Ανατολικών-Βόρειων Ευρωπαίων της εποχής. Εδώ και λίγα χρόνια όμως άλλαξαν τα δεδομένα και πλέον έχουμε εικόνα του DNA τους και άρα του ποιοι ήταν πραγματικά.

Αρχικά βλέπουμε πως η Σκυθική κουλτούρα εμφανίστηκε κοντά στην Μογγολία και επεκτάθηκε προς Κεντρική Ασία και έπειτα προς τα Δυτικά. Οι Σαρμάτιοι σχηματίζονται περίπου στα Ουράλια.

Τα παλαιότερα δείγματα βρίσκονται στα Ανατολικά, και έχουν ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό Ασιατικού DNA. Οι Σαρμάτιοι αποτελούν μια Δυτική εκδοχή των Σκυθών, που στην πορεία τους απορρόφησαν και κάποιους πληθυσμούς του Καυκάσου αν και όλοι οι Σκυθικοί πληθυσμοί είχαν στο DNA τους “μεσοανατολίτικο” DNA, κυρίως CHG/Iran στο σύνολό του, που εντοπίζεται κυρίως ως προερχόμενο από τον πολιτισμό BMAC (Bactria-Margiana Arcaeological Complex).

Το υπόλοιπο DNA τους προέρχεται από κτηνοτρόφους της Κεντρικής Ασίας, πιθανότατα από την κουλτούρα Andronovo, του οποίου το DNA αναφέρεται ως “Steppe_MLBA” (MLBA = Middle-Late Bronze Age). Δεν ήταν πλήρως ομοιογενείς και υπήρχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους, ειδικά από τα Ανατολικά προς τα Δυτικά.

Οποιοσδήποτε λαός της Ευρώπης έχει γενετική επιρροή από τους Σκυθο-Σαρμάτιους, φέρει και το αντίστοιχο “αποτύπωμα”, δηλαδή BMAC/Iranian-like + Siberian/East Eurasian.

 

Σημείωση 1: Οι αναλύσεις που περιλαμβάνουν μονάχα μια East Eurasian source και όχι την αντίστοιχη BMAC-like, καταχωρίζουν το ποσοστό που θα εντοπιζόταν ως BMAC-like στους υπόλοιπους πληθυσμούς που περιλαμβάνονται.

Σημείωση 2: Ορισμένοι σκυθο-σαρματικοί πληθυσμοί προτιμούν περισσότερο Yamnaya (Steppe EMBA) ως source παρά Srubnaya (=Steppe MLBA). Αυτό μπορεί να δείχνει τρία πράγματα: καταγωγή κυρίως από Afanasievo (που είναι ίδιοι με Yamnaya), περίπου 1:1 (μισό-μισό) steppe EMBA-MLBA, ή κάποια επιρροή από τη north Pontic στέππα όπου υπήρχε κάποιος πληθυσμός που είχα αρκετό (50+%) steppe EMBA (Yamnaya) DNA, και άρα το αποτέλεσμα είναι κάτι παρόμοιο με το 2ο σενάριο (1:1), ίσως 3:2 ή 3:1.

Όλοι οι σκυθο-σαρματικοί πληθυσμοί, ξεκινώντας από τον παλαιότερο, έχουν BMAC + East Eurasian/Siberian DNA. Όπως επεκτείνονται προς τα δυτικά, πέφτει το ποσοστό του East Eurasian DNA και αυξάνεται αυτό του BMAC-like, κάτι που δείχνει πιθανή αφομοίωση πληθυσμών του Καυκάσου και του Ιράν.

Για άλλη μια φορά βλέπουμε πως η γενετική ρίχνει φως στη βιολογική πραγματικότητα, πέρα από εικασίες και φαντασιοπληξίες.

 

 

ENGLISH SUMMARY: Scythians were a nomadic confederation, and a formidable opponent to many big players of the past such as the Persians or Alexander the Great. Various theories have been proposed regarding their origin, most of them emphasizing a supposed “European” origin. Phenotypic reconstructions hinted at a more prominent East Eurasian ancestry, and genetic studies confirmed both strong Asiatic ancestry as well as Iranian-like (BMAC-like) ancestry. The Scythian culture arose around Central Asia drawing from a genetic pool of Andronovo (Steppe MLBA) pastoralists, Siberians/East Asians and BMAC-like Iranics. It expanded westward, with Sarmatians being an offshoot of Scythians except more mixed with Caucasus populations (and additional CHG/Iran ancestry).